طرحواره رهاشدگی

طرحواره رهاشدگی چیست؟

طرحواره رهاشدگی یکی از طرحواره‌های ناسازگار اولیه است که توسط جفری یانگ، بنیان‌گذار درمان طرحواره‌ای، معرفی شده است. این طرحواره معمولاً در اثر تجربه‌های دوران کودکی شکل می‌گیرد، زمانی که فرد احساس می‌کند افراد مهم زندگی‌اش (مانند والدین یا مراقبان اصلی) ممکن است او را ترک کنند، یا به‌اندازه کافی حضور نداشته باشند تا امنیت و محبت لازم را فراهم کنند.

این طرحواره باعث می‌شود که فرد در بزرگسالی نیز دائماً نگران ترک شدن یا از دست دادن افراد نزدیک خود باشد، حتی اگر هیچ دلیل منطقی برای این نگرانی وجود نداشته باشد.

ویژگی‌های افراد با طرحواره رهاشدگی

افرادی که دارای طرحواره رهاشدگی هستند، معمولاً برخی ویژگی‌های زیر را از خود نشان می‌دهند:

1. ترس از ترک شدن: این افراد دائماً نگران هستند که افرادی که به آنها وابسته‌اند، آنها را ترک کنند یا در مواقع نیاز در کنارشان نباشند. این ترس ممکن است حتی در روابطی که سالم و پایدار به نظر می‌رسد، وجود داشته باشد.

2. حساسیت زیاد به تغییرات: تغییرات در روابط نزدیک مانند تغییر شغل، نقل‌مکان، یا حتی کوچک‌ترین تغییر در رفتار طرف مقابل، می‌تواند برای افراد با طرحواره رهاشدگی به شدت نگران‌کننده باشد.

3. وابستگی بیش‌ازحد به دیگران: این افراد معمولاً به‌شدت به دیگران وابسته می‌شوند و ممکن است احساس کنند بدون وجود آنها قادر به ادامه زندگی نیستند.

4. احساس بی‌ارزشی و ناتوانی: این افراد ممکن است احساس کنند که به اندازه کافی ارزشمند نیستند و اگر فردی آنها را ترک کند، دیگر کسی نخواهد بود که آنها را دوست داشته باشد.

5. رفتارهای ناسالم در روابط: به دلیل ترس از ترک شدن، ممکن است این افراد رفتارهای ناسالمی مانند چسبندگی بیش‌ازحد، کنترل‌گری، یا اجتناب از نزدیک شدن به دیگران را از خود نشان دهند.

6. اضطراب و افسردگی: نگرانی مداوم درباره ترک شدن و از دست دادن محبت دیگران می‌تواند منجر به احساسات مداوم اضطراب و افسردگی شود.

راه‌های درمان و تمرین‌ها برای مقابله با طرحواره رهاشدگی

درمان طرحواره رهاشدگی نیازمند ترکیبی از رویکردهای روان‌درمانی و تمرین‌های عملی است. در ادامه برخی از مهم‌ترین راه‌های درمان و تمرین‌های مفید برای مقابله با این طرحواره آورده شده است:

1. درمان شناختی-رفتاری (CBT): این روش به شناسایی و تغییر افکار منفی و ناسالم مرتبط با رهاشدگی کمک می‌کند. فرد یاد می‌گیرد که افکار غلط و غیرمنطقی خود را بشناسد و آنها را با افکار مثبت و واقع‌بینانه جایگزین کند.

2. درمان طرحواره‌ای: درمان طرحواره‌ای به‌طور خاص برای درمان طرحواره‌های ناسازگار از جمله رهاشدگی طراحی شده است. در این نوع درمان، فرد به عمق تجربه‌های کودکی خود می‌پردازد و یاد می‌گیرد که چگونه این تجربیات به شکل‌گیری طرحواره‌ها منجر شده‌اند. هدف این است که الگوهای فکری و رفتاری ناسالم شناسایی و تغییر داده شوند.

3. مدیتیشن و تمرین‌های ذهن‌آگاهی (Mindfulness): این تمرین‌ها به فرد کمک می‌کنند تا در لحظه حاضر باشد و اضطراب‌های ناشی از گذشته یا نگرانی‌های آینده را کاهش دهد. ذهن‌آگاهی به افراد با طرحواره رهاشدگی کمک می‌کند که از وابستگی بیش‌ازحد به دیگران کاسته و ارتباط بهتری با خودشان برقرار کنند.

4. تقویت عزت نفس: بسیاری از افراد با طرحواره رهاشدگی احساس می‌کنند که بدون دیگران بی‌ارزش هستند. انجام تمرین‌هایی برای تقویت عزت نفس، مانند تمرکز بر موفقیت‌ها و توانایی‌های فردی، می‌تواند به مقابله با این احساس کمک کند.

5. ایجاد روابط سالم و ایمن: برای افراد با طرحواره رهاشدگی، مهم است که روابطی پایدار و ایمن ایجاد کنند. این افراد باید یاد بگیرند که به تدریج به دیگران اعتماد کنند و ترس از ترک شدن را کنترل کنند.

6. تکنیک‌های آرام‌سازی و تنفس عمیق: این تکنیک‌ها می‌توانند در مواقعی که فرد دچار اضطراب یا ترس شدید از ترک شدن می‌شود، کمک کنند تا آرامش خود را حفظ کند و از واکنش‌های شدید جلوگیری کند.

7. رویکرد تمرین تدریجی اعتماد: تمرینی برای بهبود اعتماد به دیگران و کاهش وابستگی بیش‌ازحد به یک فرد خاص. فرد می‌تواند با ایجاد رابطه با افراد مختلف و به‌تدریج افزایش اعتماد به این روابط، از ترس‌های خود کاسته و به اعتماد به دیگران برسد.

8. نوشتن نامه به خود گذشته: یکی از تمرین‌های مهم در درمان طرحواره‌ها نوشتن نامه به خود کودک است. در این نامه فرد سعی می‌کند به خود کودکی‌اش بگوید که ترک شدن به معنی بی‌ارزشی او نیست و اطمینان خاطر دهد که در بزرگسالی می‌تواند بر این ترس غلبه کند.

نتیجه‌گیری

طرحواره رهاشدگی یکی از عوامل مهمی است که می‌تواند به‌طور ناخودآگاه بر روابط و احساسات ما در بزرگسالی تأثیر بگذارد. این طرحواره معمولاً ریشه در تجربیات کودکی دارد و باعث می‌شود افراد دائماً درگیر ترس از ترک شدن و از دست دادن افراد مهم زندگی‌شان باشند. اگر این طرحواره بدون درمان بماند، ممکن است به مشکلات عاطفی و رفتاری جدی منجر شود.

اما خبر خوب این است که با استفاده از روش‌های مختلف درمانی مانند درمان شناختی-رفتاری، درمان طرحواره‌ای و تمرین‌های عملی می‌توان به مرور زمان این الگوهای ناسالم را شناسایی و تغییر داد. تقویت عزت نفس، ایجاد روابط سالم و یادگیری مهارت‌های جدید برای مدیریت اضطراب و احساسات می‌تواند به افراد کمک کند که با طرحواره رهاشدگی مقابله کنند و زندگی بهتری را تجربه کنند.

در نهایت، پذیرش اینکه همه ما به نوعی نیاز به دیگران داریم و روابط سالم بخش مهمی از زندگی هستند، می‌تواند به کاهش ترس‌های ناشی از رهاشدگی و افزایش رضایت از زندگی منجر شود.
منابع:
ذهن موفق